Hướng dẫn nghiên cứu Tập làm văn - Tiết 45: Luyện tập miêu tả các bộ phận của cây cối - tiếng Việt Lớp 5

 TẬP LÀM VĂN: 
 Tiết 45: LUYỆN TẬP MIÊU TẢ CÁC BỘ PHẬN CỦA CÂY CỐI 
 (Trang 50.51) 
I. Mục tiêu: 
 - Nhận biết được một số đặc điểm đặc sắc trong cách quan sát và miêu tả các bộ phận 
 của cây cối (hoa, quả) trong đoạn văn mẫu (BT1). 
 - Viết được đoạn văn ngắn tả một loài hoa (hoặc một thứ quả) mà em yêu thích 
(BT2). 
 - Có ý thức chăm sóc và bảo vệ cây trồng. 
II. Các bài tập cần thực hiện: 
Bài tập1: Đọc hai đoạn văn tả hoa sầu đông, tả quả cà chua dưới đây và nêu nhận xét 
về cách miêu tả của tác giả trong mỗi đoạn. 
a)Tả hoa. 
 Hoa sầu đâu 
 Vào khoảng cuối tháng ba, các cây sầu đâu ở vùng quê Bắc Bộ đâm hoa và 
người ta thấy hoa sầu đâu nở như cười. Hoa nhỏ bé, lấm tấm mấy chấm đen nở từng 
 hin, đu đưa như đưa võng mỗi khi có gió. Cứ đến tháng ba, nhớ đến sầu đâu là tôi 
cảm thấy thoang thoảng đâu đây một mùi thơm mát mẻ, dịu dàng, mát mẻ còn hơn cả 
hương cau, mà dịu dàng có khi hơn cả mùi thơm hoa mộc. Mùi thơm huyền diệu đó 
hòa với mùi đất của ruộng cày vỡ ra, mùi đậu đã già mà người nông phu hái về phơi 
nắng, mùi mạ non lên sớm xanh màu hoa lí, mùi khoai sắn, mùi rau cần ở các ruộng 
xâm xấp nước đưa lên, Bao nhiêu thứ đó, bấy nhiêu thương yêu, khiến người ta 
cảm thấy như ngây ngất, như say một thứ men gì. 
 Theo Vũ Bàng 
b) Tả quả. 
 Quả cà chua 
 Đêm huyền diệu đã rủ hoa cà chua lặn theo vòng thời gian chuyển vần. Hoa 
biến đi để cây tạo ra những quả nõn chung màu với cây với lá. 
 Cà chua ra quả xum xuê, chi hin, quả lớn, quả bé vui mắt như đàn gà mẹ đông 
con. Quả một, quả hin, quả sinh đôi, quả hin ba, hin bốn. Quả ở thân, quả leo 
nghịch ngợm lên ngọn làm ỏe cả những cành to nhất. 
 Nắng đến tạo vị thơm mát dần trong quả. Mỗi quả cà chua hin là một mặt trời 
nhỏ hiền dịu. Cà chua thắp đèn lồng trong lùm cây nhỏ bé, gọi người đến hái. Màu đỏ 
là màu nhận ra sớm nhất. Những quả cà chua đầu mùa gieo sự náo nức cho mọi người 
 Theo Ngô Văn Phú 
Bài tập 2: Viết một đoạn văn tả một loài hoa hoặc một thứ quả mà em yêu thích. 
III. HƯỚNG DẪN HỌC VÀ LÀM BÀI Ở NHÀ 
1. Kiến thức bài cũ cần nhớ lại: 
 - Khi quan sát một cây cụ thể em thấy cây thường có những bộ phận nào? 
 (Gốc, thân, cành, lá, hoa hoặc quả) 
 - Em có thể miêu tả cây cối theo những cách nào? 
 ( Cách 1:Tả từng thời kỳ phát triển của cây Cách 2: Tả từng bộ phận của cây) 
 - Bài học hôm trước em đã biết miêu tả bộ phận nào của cây? 
 1 
+ Em đọc bài hoa sầu đâu. 
+ Tác giả đã tả đặc điểm gì của hoa sầu đâu? 
+ Tác giả đã thể hiện tình cảm với hoa sầu đâu bằng cách nào? 
Em hoàn thiện câu trả lời nhé. 
Đáp án: 
 - Hoa nhỏ bé, lấm tấm đen nở từng chùm: Tác giả tả cả chùm hoa không tả từng bông 
vì hoa sầu đâu nhỏ, mọc thành từng chum. 
- Đặc tả mùi thơm đặc biệt của hoa: Bằng cách so sánh (thấy thoang thoảng đâu đây 
một mùi thơm mát mẻ, dịu dàng, mát mẻ còn hơn cả hương cau, mà dịu dàng có khi 
hơn cả mùi thơm hoa mộc). Mùi thơm huyền diệu đó hòa với các hương vị khác của 
đồng quê (Mùi đất ruộng, mùi đậu già, mùi mạ non, khoai sắn, ra cần). 
- Dùng hình ảnh so sánh để thể hiện tình cảm của tác giả: hoa sầu đâu nở như cười; 
Bao nhiêu thứ đó, bấy nhiêu thương yêu, khiến người ta cảm thấy như ngây ngất, như 
say một thứ men gì. 
 Vậy tác giả đã tả hoa sầu đâu bằng cách tả từng bộ phận của hoa, dùng nghệ 
thuật so sánh để tả mùi thơm đặc biệt của hoa và thể hiện tình cảm của mình khi 
miêu tả. 
 b) Tả quả cà chua: 
 Em hãy quan sát các hình ảnh sau rồi trả lời câu hỏi 
 - Qua quan sát hình ảnh trên em thấy cây cà chua có gì đẹp? 
 3 
 - Em viết những điều trên ra nháp rồi dựa vào kiến thức đã học để làm bài 
 nhé. 
 Em có thể tham khảo bài văn mẫu để học thêm cách miêu tả của tác giả nhé 
 Hoa mai vàng 
 Hoa mai cũng có năm cánh như hoa đào, nhưng cánh hoa mai to hơn cánh hoa đào 
một chút. Những nụ mai không phô hồng mà ngời xanh màu ngọc bích, Sắp nở, nụ 
mai mới phô vàng. Khi nở, cánh hoa mai xòe ra mịn màng như lụa. Những cánh hoa 
ánh lên một sắc vàng muốt, mượt mà. Một mùi hương thơm lựng như nếp hương 
phảng phất bay ra. 
 Mùa xuân và phong tục Việt Nam 
 Quả vải 
 5 
7