Tập huấn - Hướng dẫn đánh giá thường xuyên trong dạy học môn Toán ở Tiểu học

 HƯỚNG DẪN ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN
 TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC
I. Kĩ thuật đánh giá thường xuyên trong dạy học môn Toán ở tiểu học
 Để thực hiện đánh giá thường xuyên (ĐGTX) trong quá trình dạy học 
môn Toán, giáo viên (GV) căn cứ vào mục tiêu và nội dung của mỗi bài học, có 
thể linh hoạt vận dụng các kĩ thuật dưới đây để đánh giá học sinh (HS):
 - Quan sát, phân tích và phản hồi;
 - Phỏng vấn nhanh, kiểm tra nhanh; Tư vấn hướng dẫn động viên;
 - Viết nhận xét; ĐG, nhận xét sản phẩm của HS.
 Dưới đây là một số ví dụ cụ thể :
1. Quan sát, phân tích và phản hồi
 - GV cần quan sát quá trình HS hoạt động trong giờ học: chú ý đến những 
hành vi của HS khi làm việc cá nhân cũng như làm việc theo cặp / theo nhóm 
(sự tương tác /tranh luận/ chia sẻ các suy nghĩ, biểu lộ cảm xúc... giữa các em 
với nhau trong nhóm) để làm ra sản phẩm học tập theo yêu cầu.
 GV có thể ghi chép lại kết quả quan sát quá trình thực hiện hoặc tham gia 
hoạt động học tập cá nhân / nhóm, chủ yếu là điểm đặc biệt (HS làm tốt, nhanh; 
Hs còn lúng túng, chưa thực hiện được...), mức độ đạt được của sản phẩm học 
tập (hoàn thành hay chưa hoàn thành, hoàn thành ở mức nào) v.v... 
 Ví dụ : Ở lớp 1 khi HS thực hiện các phép tính cộng (không nhớ) các số 
có hai chữ số, GV quan sát thấy HS mặc dù kết quả thực hiện phép tính đúng 
nhưng HS đó luôn thực hiện phép tính từ trái qua phải, cộng hàng chục trước rồi 
mới cộng hàng đơn vị. Khi đó, GV hỏi HS nêu cách tính và hướng dẫn HS sửa, 
GV ghi lại để theo dõi và có biện pháp hỗ trợ HS.
 - GV quan sát cử chỉ, hành vi của HS,có thể xuất hiện những tình huống sau: 
+ GV quan sát thấy nét mặt biểu lộ hoài nghi, ngơ ngác hoặc tư thế không bình 
thường, người lắc lư bất ổn, có thể là dấu hiệu HS chưa thực sự hiểu nhiệm vụ. 
+ Khi HS nhìn thẳng, dõi theo GV, có cử chỉ muốn nói điều gì đó thì tùy từng 
tình huống có thể suy đoán là GV đã thực hiện xong nhiệm vụ và muốn được 
chuyển hoạt động tiếp theo hoặc muốn hỏi GV HS nào chưa sẵn sàng thực hiện 
nhiệm vụ, chưa hợp tác với nhóm.
 1 trừ hay phép tính cộng nhé; Em kiểm tra lại đáp số (các viết đáp số) nhé; Em 
cần xem lại cách giải bài toán về nhiều hơn – ít hơn.
 - Với HS đo chưa đúng độ dài đoạn thẳng: Em lưu ý cách đặt thước nhé; 
Em xem lại kết quả độ dài đoạn thẳng AB đã chính xác chưa. 
3. Viết nhận xét; đánh giá sản phẩm của học sinh
a) Ví dụ khi dạy học bài Các số 1, 2, 3 (SGK Toán 1 trang 11), trong quá trình 
theo dõi HS làm bài tập, GV quan sát vở HS và đánh dấu “đ” bằng mực đỏ vào 
những bài HS làm đúng cùng với lời khen. GV có thể nhận xét: Hôm nay cô 
thấy các em làm bài tốt, cô khen cả lớp, vẫn còn một số bạn viết số chưa đẹp, 
viết bài chưa được sạch, giờ sau các em cố gắng hơn... GV có thể viết nhận xét 
vào một số vở: em viết số (1, 2, 3) rất đẹp; em cần viết số 2 đẹp hơn; em tập viết 
lại số 3 cho đúng (vì em đó viết ngược); em cần giữ vở sạch hơn, em cần làm 
bài nhanh hơn 
b)Ví dụ khi HS học về khái niệm “Tỉ số phần trăm”, lớp 5. GV có thể tổ chức 
cho HS biểu diễn trực quan tỉ số phần trăm của một số bằng hoạt động : Cho 
bảng 100 ô vuông. Em hãy tô màu vào 25% số ô vuông.
 Khi HS biểu diễn 25% bằng cách tô màu vào 25 ô vuông trong bảng 100 
ô vuông như vậy GV có thể đánh giá sản phẩm của HS. Quan sát sản phẩm của 
HS GV không chỉ đánh giá được HS có nắm vững khái niệm phần trăm không 
mà còn nhận được thông tin phản hồi về tính cẩn thận, óc thẩm mĩ, năng lực 
sáng tạo của học sinh. Vì tư duy của HS thể hiện trên sản phẩm, có những HS tô 
màu không những đúng 25% mà còn tạo ra những hình ảnh phong phú đẹp mắt 
như ngôi nhà, rô bốt, cây thông,. Mặt khác, khi HS có cơ hội thuyết trình về 
sản phẩm của mình GV còn có thể thu nhận được thông tin phản hổi về cách 
suy nghĩ, cách tư duy, kĩ năng giao tiếp của HS.
II. Ví dụ minh họa ĐGTX quá trình dạy học môn Toán
1. Lớp 1
1.1. Trước hết chúng tôi lấy ví dụ minh họa ĐGTX khi dạy học bài Các số 1, 2, 
3 (SGK Toán 1 trang 11). 
 3 - GV nêu yêu cầu làm bài tập 2, quan sát HS làm bài, có thể có nhận xét: 
 + Em quan sát lại xem có mấy con vịt? (nếu em đó nói số con vịt chưa 
đúng);
 + Em viết các số rất đẹp; 
 + Cô thấy các em viết số đồ vật vào ô trống rất đúng, cô khen cả lớp; 
 + Cô cho cả lớp xem một số bài các bạn viết số đúng và rất đẹp
 - GV nêu yêu cầu làm bài tập 3, quan sát HS làm bài, nhận xét: 
 + Em vẽ chấm tròn to hơn như chấm tròn bên cạnh sẽ đẹp hơn; 
 + Em vẽ đúng và đẹp đấy 
 - Trong quá trình theo dõi HS làm bài, GV quan sát vở HS và đánh dấu “đ” 
bằng mực đỏ vào những bài HS làm đúng cùng với lời khen. GV có thể nhận 
xét: Hôm nay cô thấy các em làm bài tốt, cô khen cả lớp, vẫn còn một số bạn 
viết số chưa đẹp, viết bài chưa được sạch, giờ sau các em cố gắng hơn... GV có 
thể viết nhận xét vào một số vở: em viết số (1, 2, 3) rất đẹp; em cần viết số 2 
đẹp hơn; em tập viết lại số 3 cho đúng (vì em đó viết ngược); em cần giữ vở 
sạch hơn, em cần làm bài nhanh hơn 
 c) Học sinh tự nhận xét và tham gia nhận xét, góp ý bạn, nhóm bạn:
 - Học sinh tự đánh giá ngay trong quá trình hoặc sau khi thực hiện từng 
nhiệm vụ học tập, báo cáo kết quả với giáo viên:
 + Bạn nào viết xong bài 1 (làm xong bài 3) thì giơ tay (giơ bút, ngồi 
khoanh tay, giơ thẻ);
 + Ở bài tập 2, bạn H ghi số 2 (bóng bay), 3 (đồng hồ), 1 (con rùa), 3 (con 
vịt), 2 (chiếc thuyền), những bạn nào có kết quả giống như bài làm của bạn H 
thì giơ tay.
 - Học sinh tham gia nhận xét, góp ý bạn, nhóm bạn ngay trong quá trình 
thực hiện các nhiệm vụ học tập; thảo luận, hướng dẫn, giúp đỡ bạn hoàn thành 
nhiệm vụ:
 + Bạn làm bài đúng rồi; 
 + Bạn đọc số đúng, rõ ràng; 
 + Bạn đọc số (1) còn ngọng, bạn đọc lại nhé: “Một”.
 5 (Em B) Hoàn thành tốt; 
 (Em C) Còn nói ngọng “năm” thành “lăm”; 
 (em H) Hướng dẫn, luyện phát âm đúng; Trao đổi (với cha mẹ em K) về 
cách phát âm đúng; 
 (em L) Chưa phân biệt rõ “bé hơn” và “lớn hơn”; 
 (em M) Lưu ý số nhỏ ở đầu “nhọn” của dấu >; 
 (em N) Viết dấu = còn chưa ngay ngắn; 
 (em P) Còn viết số 3 (số 5) ngược
2. Ví dụ minh hoạ về ĐGTX khi tổ chức hoạt động dạy học bài Bảng nhân 6 
(SGK Toán 3, trang 19):
 Hoạt động 1: Khởi động
 - Tô màu vào hình theo từng hàng (cá nhân, cặp đôi, hoặc nhóm):
 - Trả lời các câu hỏi: Mỗi hàng có mấy quả cam? Tô xong một hàng là tô 
 được mấy quả cam? Tô xong hai hàng là tô được mấy quả cam?
 Hướng dẫn ĐGTX :
 GV quan sát các em tô màu, khen ngợi những HS tô màu nhanh, đẹp; lưu 
ý là có thể cho HS tô theo cặp, nhóm hoặc thay tô bằng đếm số quả cam theo 
hàng.
 - Căn cứ vào câu trả lời của HS, GV nhận xét hoặc hướng dẫn để HS có câu 
trả lời đúng (mỗi hàng có 6 quả cam; tô xong một hàng là tô được 6 quả cam; tô 
xong hai hàng là tô được 12 quả cam).
 - GV khen ngợi những HS tích cực tham gia hoạt động.
Hoạt động 2: Lập bảng nhân 6 
 7 - Đối chiếu, thống nhất kết quả.
 Bài 2 (giải bài toán có lời văn), có thể thiết kế như sau:
- Đọc bài toán: Mỗi thùng có 6l dầu. Hỏi 5 thùng như thế có tất cả bao nhiêu lít 
 dầu?
- Trả lời các câu hỏi: Bài toán cho biết gì? bài toán hỏi gì? Muốn biết 5 thùng có 
 tất cả bao nhiêu lít dầu phải làm phép tính gì? làm như thế nào?
- Giải và trình bày bài giải.
- Đổi vở, chữa bài cho nhau, thống nhất kết quả.
 Bài 3 (Đếm thêm 6 rồi viết số thích hợp vào ô trống), có thể thiết kế như sau:
- HS làm bài cá nhân, tự nêu yêu cầu của bài, tự đếm rồi viết số thích hợp vào ô 
 trống.
- Đổi vở, chữa bài cho nhau, thống nhất kết quả.
 Hướng dẫn ĐGTX :
 Khi HS làm bài 1 GV quan sát, hỗ trợ, chỉnh sửa cho một số HS đọc chưa 
 đúng hay đưa ra kết quả chưa đúng; khi HS làm bài 2, cần quan sát hỗ trợ HS 
 còn lúng túng khi trình tìm phép tính phù hợp hay trình bày bày giải; khi HS 
 làm bài 3: với HS hoàn thành sớm có thể cho HS đó đọc xuôi (từ 6 đến 60) rồi 
 đọc ngược (từ 60 đến 6) hoặc cho HS trao đổi (cặp, nhóm) về đặc điểm của dãy 
 số ghi trong tất cả các ô.
 9